Co z odsetkami ustawowymi za opóźnienie przy wieloletnim procesie?

Zofia Brylińska – Karpicz

Wysokość odsetek ustawowych i jej znaczenie w procesach sądowych

Odsetki ustawowe i ich wysokość to temat, który bezpośrednio wpływa na każdą stronę procesu.
Od kilku lat odsetki ustawowe za opóźnienie są bardzo wysokie. Zgodnie z przepisami, odsetki ustawowe za opóźnienie są równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Aktualnie wynoszą 10,75 %. Ma to ogromne znaczenie w procesach sądowych, w których odsetki naliczane są od momentu sprzed rozpoczęcia sprawy sądowej, np. od upływu terminu z wezwania do zapłaty.

Przewlekłość postępowań a naliczanie odsetek

Nasze doświadczenie pokazuje, że sprawy cywilne i gospodarcze – nawet te mniej skomplikowane – potrafią trwać w sądzie wiele lat. Przyczyn jest wiele. Często nie są zależne od stron. Większości z nas zdarzyło się czekać wiele miesięcy chociażby na opinię biegłego, a jeszcze więcej na jej uzupełnienie. To tylko przykład, który ostatecznie wpływa na wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie. Przedłużanie postępowania generuje dodatkowe, często wysokie koszty dla strony przegrywającej proces. W mojej ocenie – koszty nadmierne.

Czy strona postępowania powinna być obciążana odsetkami za cały czas trwania procesu? W wielu przypadkach uważam, że nie. Brakuje regulacji, która pozwalałaby np. na zatrzymanie naliczania odsetek na czas procesu. Z uwzględnieniem interesu obu stron i przewlekłych postępowań. Oczywiście sąd potencjalnie może naliczyć odsetki od dnia wydania wyroku. Nie zdarza się to jednak często. Z drugiej strony, jeżeli odsetki by nie biegły w ogóle – to stronie opłacałoby się grać na przedłużenie procesu, żeby zmniejszyć wartość ewentualnej zasądzonej kwoty (inflacja).

Potrzeba elastyczniejszych rozwiązań

Potrzebne jest bardziej elastyczne rozwiązanie. Można rozważyć również inne mechanizmy — np. odsetki w wysokości do stopy inflacji GUS z możliwością ich podwyższenia lub obniżenia przez sąd w wyroku, jeżeli sąd uzna, że jedna ze stron grała na przedłużenie postępowania.