Dlaczego członkowie Zarządu powinni dobrze zarabiać oraz mieć dodatkowe umowy i inne narzędzia ograniczające ich odpowiedzialność?

Anna Skowron

Prowadzimy czasami z Klientami rozmowy na temat wskazany w tytule niniejszego wpisu. Postanowiliśmy więc podsumować krótko te kwestie.

WZROST RYZYKA PONOSZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI PRZEZ CZŁONKÓW ZARZĄDU

• Zwiększanie i zaostrzanie kar nakładanych na członków Zarządu

W ostatnich latach w Polsce pojawiło się wiele dodatkowych wymagań́ i obowiązków nakładanych na członków Zarządu. Muszą oni spełniać coraz wyższe mierniki staranności.

Wprowadzono wiele nowych przestępstw, stale zaostrzane są kary za nieprzestrzeganie przepisów (coraz ostrzejsze są sankcje karne i karno-skarbowe oraz kary administracyjne). Odpowiedzialność odszkodowawcza, karna i administracyjna może być bardzo dotkliwa.

• Szeroka odpowiedzialność

Za swoje działania, Zarząd może odpowiadać zarówno wobec Spółki za wyrządzoną jej szkodę, jak i wobec wspólników i osób trzecich (w tym wierzycieli) oraz wobec organów podatkowych i ubezpieczeniowych (także całym majątkiem osobistym).

• Odpowiedzialność za wytyczne Grupy

Należy mieć na uwadze, że także nietrafne decyzje wspólników (Grupy) wykonywane za pośrednictwem pracowników Spółki mogą powodować odpowiedzialność polskiej spółki i jej Zarządu. Realizując interes wspólników (Grupy) członek Zarządu może więc narażać się więc na większe ryzyko odpowiedzialności.

Zarząd powinien odstąpić od wykonania określonych czynności, o ile są one sprzeczne z obowiązującym porządkiem prawnym. Bezwzględnie obowiązujące przepisy i zasady polskiego prawa mają bowiem pierwszeństwo przed realizacją interesu wspólników (Grupy).

• Zwiększona odpowiedzialność aktywnych członków Zarządu

W praktyce największą odpowiedzialność ponoszą aktywni członkowie Zarządu (którzy wykonują swoje obowiązki w Polsce, władają językiem polskim, występują przed polskimi urzędami, sądami i kontrahentami).

Działania organów ścigania / służb zaczynają się od nich. Statystyki dotyczące skazań i zastosowanych w praktyce kar wskazują na taką właśnie tendencję.

BRAK MOŻLIWOŚCI WYŁĄCZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI CZŁONKÓW ZARZĄDU. POTRZEBA POSZUKIWANIA DODATKOWYCH NARZĘDZI OGRANICZAJĄCYCH ODPOWIEDZIALNOŚĆ

• Odpowiedzialności członka Zarządu nie da się wyłączyć

Szerokiej odpowiedzialności członków Zarządu nie można wyłączyć. Nie wyłącza jej nawet działanie lojalne i z należytą starannością.

Inaczej niż kiedyś zawarcie umowy o pracę z członkiem Zarządu nie ogranicza też już istotnie jego odpowiedzialności wobec Spółki.

• Obawiając się odpowiedzialności członek Zarządu może niewłaściwie zarządzać Spółką

Znalezienie właściwych osób do zarządzania Spółką przy tak szerokim zakresie odpowiedzialności tych osób bywa trudne. Świadomość dużego ryzyka może wpływać na niewłaściwe zarządzanie Spółką. Członek Zarządu może działać zbyt ostrożnie, może mieć trudności przy podejmowaniu decyzji, unikać ryzyka biznesowego (ograniczając w ten sposób rozwój Spółki).

Poszukuje się więc narzędzi do ograniczania potencjalnej odpowiedzialności członków Zarządu. Jest to biznesowo uzasadnione i racjonalne (pożądane).

• Dodatkowe umowy o ograniczeniu odpowiedzialności

Zaleca się, by zawierać z członkami Zarządu dodatkowe umowy o ograniczaniu odpowiedzialności wobec wspólników i Spółki (np. do wysokości 3-ktotności wynagrodzenia). Nie wyłącza to całkowicie tej odpowiedzialności, a jedynie ją ogranicza w pewnych zakresach.

Uzupełniająco zapewnia się w takich umowach pokrywanie członkom Zarządu kosztów obrony prawnej przed roszczeniami osób trzecich / organów.

• Polisa D&O dopasowana do polskich warunków

Zaleca się też wykupienie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej D&O (Directors and Officers) na dobrym poziomie, odpowiadającym polskim warunkom (potencjalne roszczenia wobec członków Zarządu mogą być częściowo pokrywane z takiej polisy).

• Wynagrodzenie powiązane z zakresem odpowiedzialności

Członkom Zarządu zapewnia się też godziwe wynagrodzenie powiązane z zakresem ponoszonej odpowiedzialności w danej Spółce. Proponuje się czasami dodatkową (np. roczną) premię z tytułu odpowiedzialności za sprawowanie funkcji.

Łączne wynagrodzenie członka Zarządu powinno pozostawać w rozsądnej proporcji do jego obowiązków, zakresu ponoszonej odpowiedzialności i sytuacji Spółki oraz powinno odzwierciedlać standardy rynkowe.

• Odprawy i programy zabezpieczające finansowo na czas po zaprzestaniu pełnienia funkcji w Zarządzie

Członkom Zarządu proponuje się też dodatkowo wysoką odprawę. Taka odprawa daje zabezpieczenie na czas, gdy członek Zarządu przestanie już pełnić funkcję w Zarządzie (a wciąż możliwe jest pociągnięcie go do odpowiedzialności).

W ostatnich latach pojawiła się w Polsce tendencja, by odprawy obejmowały równowartość 12 a nawet 24 m-cy. Jest to zgodne z praktyką europejską (German Corporate Governance Code oraz zalecenia Komisji z 30.04.2009 w sprawie systemu wynagrodzeń dyrektorów spółek notowanych na rynku regulowanym).

Bywają też tworzone programy oszczędnościowe dla członków Zarządu mogących ponosić odpowiedzialność wiele lat po zaprzestaniu pełnienia funkcji.

Jeśli interesują Państwa kwestie wskazane w niniejszym wpisie to zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami. Pomożemy przy ustalaniu jak ograniczyć ryzyko odpowiedzialności członka Zarządu. W razie potrzeby przygotujemy umowę ograniczającą odpowiedzialność członka Zarządu i zapewniającą mu odpowiednie wynagrodzenie, adekwatne do ponoszonej odpowiedzialności. Pomożemy też przeanalizować warunki ubezpieczenia D&O lub inne warunki zaproponowane przez Spółkę i wspólników.