31 października 2021 r. weszły w życie kolejne przepisy zmieniające ustawę z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (dalej: „ustawa AML”).
Nowelizacja ta wprowadziła zmiany istotne dla każdego podmiotu, który jest zobowiązany do zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (dalej: „CRBR”).
Nowe kary
Nowelizacja ustawy AML wprowadziła możliwość nałożenia kary pieniężnej do 1.000.000 zł na Podmiot zobowiązany za brak aktualizacji określonych informacji widniejących w CRBR lub za podanie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym. Przed nowelizacją art. 153 ustawy AML budził wątpliwości w tym zakresie. Z literalnego brzmienia przepisu wynikało, że karze podlega jedynie niedokonanie zgłoszenia (w ogóle). Pojawiały się co prawda głosy, że przepis ten powinno się interpretować w związku z art. 58 ustawy AML, który nakazuje aktualizować dane, co umożliwiałoby nałożenie ww. kary, jednak nie było jednolitego stanowiska w tej kwestii. Nowelizacja rozwiała powyższe wątpliwości.
Ponadto każdy beneficjent rzeczywisty ma obecnie obowiązek dostarczania podmiotom zobowiązanym wszelkich informacji oraz dokumentów niezbędnych do dokonania zgłoszenia lub jego terminowej aktualizacji w CRBR pod groźbą kary pieniężnej do 50.000 złotych – również w przypadku, kiedy w jego efekcie podmiot obowiązany zgłosi informacje niezgodne ze stanem faktycznym. Dotychczas podmioty zobowiązane miały problem z egzekwowaniem informacji od swoich beneficjentów rzeczywistych. Osoby fizyczne niejednokrotnie bagatelizowały prośby o ujawnienie niezbędnych danych osobowych, nie mówiąc o ich aktualizowaniu w razie jakiejkolwiek zmiany. Teraz instytucje obowiązany otrzymały odpowiednie narzędzie do otrzymywania informacji.
Zmiany w zakresie zgłaszanych danych
Dość istotna zmiana nastąpiła w obszarze zgłaszania reprezentantów. Zniknęła podstawa do ujawniania w CRBR członków organu uprawnionego do reprezentacji podmiotu zobowiązanego. Aktualnie wyłącznie osoba dokonująca zgłoszenia do CRBR będzie zobowiązana wskazać odpowiednie dane osobowe (imię, nazwisko, PESEL, obywatelstwo, państwo zamieszkania, funkcję uprawniającą do dokonania zgłoszenia). Na dzień dzisiejszy nie jest jasne co z danymi reprezentantów, które zostały już wcześniej wprowadzone do CRBR. Izba Administracji Skarbowej w Bydgoszczy informuje, że zmiany ustawy, które weszły w życie z dniem 31.10.2021 r. będą dotyczyły wyłącznie zgłoszeń dokonywanych po tym dniu. Dokonane wcześniej zgłoszenia nie będą więc raczej wymagały zmian w tym zakresie. Wciąż jednak nie ukazały się oficjalne wytyczne Ministerstwa Finansów w tym zakresie.
Kolejna bardzo ważna zmiana dotyczy zakresu odpowiedzialności zgłaszającego. Osoba dokonująca zgłoszenia lub aktualizacji informacji w CRBR ponosi nie tylko odpowiedzialność karną. Ponosi też odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do CRBR nieprawdziwych danych, a także niezgłoszeniem w ustawowym terminie danych i ich zmian (chyba że szkoda nastąpiła wskutek działania siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba dokonująca zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji nie ponosi odpowiedzialności). Jest to ważna zmiana, mająca szczególne znaczenie dla prokurentów, których odpowiedzialność za działania podejmowane w imieniu przedsiębiorcy jest mocno ograniczona. W naszej ocenie ustawa AML wprowadza wyjątek od tej zasady i rozszerza odpowiedzialność prokurentów zgłaszających dane do CRBR.
Do 30 kwietnia 2022 r. w CRBR należy wskazać każde obywatelstwo osób zgłoszonych do CRBR. Co ciekawe, na ten moment portal CRBR nie został jeszcze przystosowany i nie umożliwia zgłoszenia kolejnych obywatelstw.
Nowe podmioty zobowiązane
Do 30 stycznia 2022 r. kolejne podmioty powinny dokonać zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych do CRBR:
• spółki partnerskie;
• europejskie zgrupowania interesów gospodarczych;
• spółki europejskie;
• spółdzielnie;
• spółdzielnie europejskie;
• stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego;
• fundacje;
• trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne.
Nowe obowiązki instytucji obowiązanych
Instytucje obowiązane mają nowe obowiązki, tj.:
1. odnotowywanie rozbieżności pomiędzy informacjami zgłoszonymi w CRBR a samodzielnie ustalonymi informacjami o beneficjencie rzeczywistym podmiotu zobowiązanego;
2. podejmowanie czynności w celu wyjaśnienia przyczyn ewentualnych rozbieżności;
3. zgłaszanie potwierdzonych rozbieżności ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych wraz z uzasadnieniem i odpowiednią dokumentacją.
Instytucje obowiązane będą stanowiły swego rodzaju „organ kontroli”, który powinien powiadomić ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych o stwierdzonych u klientów nieprawidłowościach w dokonanym zgłoszeniu do CRBR. Co więcej, wraz ze zgłoszeniem instytucje obowiązane będą z własnej inicjatywy przekazywać organowi kontroli także materiał dowodowy potwierdzający fakt wystąpienia rozbieżności.
Nowe obowiązki po stronie instytucji obowiązanych mogą prowadzić do wzmożonych kontroli, a w konsekwencji do nałożenia licznych kar w stosunkowo krótkim czasie i przy niewielkim nakładzie pracy ze strony organu kontrolującego.
Wygląda na to, że ani portal CRBR, ani pracownicy instytucji państwowych odpowiedzialnych za ten obszar nie są jeszcze przygotowani na zmiany, które już obowiązują. Generuje to wiele wątpliwości i utrudnień w spełnianiu ustawowych obowiązków przez podmioty zobowiązane. Nie pozostaje nic innego jak czekać na kolejne wytyczne i obserwować kształtującą się w tym zakresie praktykę.
Autor
