Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych – zmiany przy wymogach dotyczących braku karalności członków organów, likwidatorów i prokurentów spółki

Z dniem 13 października 2022 r. wejdzie w życie znacząca nowelizacja przepisów Kodeksu spółek handlowych. Wprowadzone zostaną przepisy określające prawo grup spółek (tzw. prawo holdingowe). Ponadto zmienione zostaną m. in. przepisy dotyczące rad nadzorczych spółek kapitałowych, kadencji i mandatu członków organów. Jedną ze zmian jest również rozszerzenie katalogu przestępstw, za które nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem członkowie organu, likwidatorzy i prokurenci spółki (nastąpi zmiana przepisu art. 18 § 2 k.s.h.).

W kolejnych wpisach na BLOGU DLA SPÓŁEK omówimy poszczególne nowelizacje przepisów prawa handlowego. Dziś przedstawiamy zmiany w zakresie wymogów dotyczących braku karalności.

Stan obecny (będzie obowiązywać do dnia 12.10.2022 r.)

W aktualnym stanie prawnym zgodnie z art. 18 § 2 k.s.h. nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem albo prokurentem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 587, art. 590 i art. 591 k.s.h. Zakaz, o którym mowa w art. 18 § 2 k.s.h., ustaje z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, chyba że wcześniej nastąpiło zatarcie skazania.

W przywołanych powyżej przepisach k.s.h. ujęte są następujące przestępstwa:

Z kolei we wspomnianych rozdziałach Kodeksu karnego zawarte są następujące przestępstwa:

Warto podkreślić, że w postępowaniu rejestrowym obejmującym wpis członków organów do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) sądy badają karalność członków organu, likwidatorów i prokurentów za powyższe przestępstwa. W niektórych przypadkach wydłuża to dość mocno rozpatrzenie wniosku o wpis zmian do rejestru (zwłaszcza w przypadku cudzoziemców). Zalecamy zatem aby samodzielnie pozyskać zaświadczenie o niekaralności tej osoby w punkcie informacyjnym Krajowego Rejestru Karnego (KRK). Więcej o tym można przeczytać w naszym poprzednim wpisie – Czy konieczne jest pozyskanie zaświadczenia o niekaralności członka Zarządu i prokurenta przed powołaniem?

Stan po zmianie (od dnia 13.10.2022 r.)

Po nowelizacji art. 18 § 2 k.s.h. katalog przestępstw, za które nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem członkowie organu, likwidatorzy i prokurenci spółki, zostanie rozszerzony. Wówczas członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem albo prokurentem nie będzie mogła być osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo określone w art. 587-587², art. 590 i art. 591 ustawy oraz art. 228-231 i rozdziałach XXXIII-XXXVII ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2021 r. poz. 2345 i 2447). Dodano zatem przepisy art. 587¹  k.s.h., art. 587²  k.s.h. oraz art. 228-231 Kodeksu karnego.

W uzasadnieniu tej zmiany ustawodawca wskazał m. in., że wyeliminowanie osób wskazanych w ww. przepisach leży również w interesie publicznym od lat bowiem poziom szeroko rozumianej korupcji i działania podejmowane w celu jej zwalczania są czynnikami branymi pod uwagę w rankingach atrakcyjności inwestycyjnej państw, a więc i w decyzjach inwestorów (uzasadnienie druku nr 1515 – Rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, str. 41).

W znowelizowanych przepisach ujęto zatem dodatkowo następujące przestępstwa (poza wcześniej wymienionymi):

• • naruszenie obowiązków wobec rady nadzorczej – wbrew obowiązkom wynikającym z przepisów ustawy, nie przekazuje radzie nadzorczej informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień w terminie lub przekazuje je niezgodne ze stanem faktycznym, lub zataja dane wpływające w istotny sposób na treść tych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień- art. 587¹s.h.,
  • naruszenie obowiązków wobec doradcy rady nadzorczej – wbrew obowiązkom wynikającym z przepisów ustawy, doprowadzenie do tego, że zarząd nie zapewnia doradcy rady nadzorczej dostępu do dokumentów, nie udziela mu żądanych informacji, przekazuje je niezgodne ze stanem faktycznym, lub zataja dane wpływające w istotny sposób na treść tych informacji lub dokumentów – art. 587²s.h.,
  • sprzedajność pełniącego funkcję publiczną – przyjmowanie w związku z pełnieniem funkcji publicznej korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicę – art. 228 k.k.
  • przekupstwo – udzielenie albo obietnica udzielania korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji – art. 229 k.k.
  • płatna protekcja bierna – podejmowanie się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, powołując się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi albo wywołując przekonanie innej osoby lub utwierdzając ją w przekonaniu o istnieniu takich wpływów – art. 230 k.k.
  • płatna protekcja czynna – udzielenie albo obietnica udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, polegające na bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie osoby pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji – art. 230a k.k.
  • nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza – działanie na szkodę interesu publicznego lub prywatnego przez funkcjonariusza publicznego, który przekracza swoje uprawnienia lub nie dopełnia obowiązków – art. 231 k.k.

Co więcej, omawiana nowelizacja wprowadziła następujące zasady dotyczące obowiązku niekaralności członków organów, likwidatorów i prokurentów:

• do osób, które rozpoczęły pełnienie swoich funkcji określonych przed nowelizacją, stosuje się nowe przepisy (w brzmieniu nadanym nowelizacją),
• Biuro Informacyjne KRK udzieli niezwłocznie sądom rejestrowym (za pośrednictwem systemu teleinformatycznego), informacji o osobach, do których stosuje się przepis 18 § 2 ustawy zmienianej w wyniku nowelizacji, skazanych za przestępstwa określone w art. 228-231 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, wpisanych do KRS przed dniem wejścia w życie nowelizacji,
• Centralna Informacja KRS przekaże niezwłocznie do Biura Informacyjnego KRK (za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej), dane osób wpisanych przed dniem 1 października 2018 r. do KRS jako prokurenci spółek handlowych – po otrzymaniu tych danych Biuro Informacyjne KRK udzieli niezwłocznie sądom rejestrowym (za pośrednictwem systemu teleinformatycznego) informacji o osobach wpisanych przed dniem 1 października 2018 r. do KRS jako prokurenci spółek handlowych, skazanych za przestępstwa wymienione w art. 18 § 2 k.s.h.

W związku z powyższym rekomendujemy, by – zanim KRK i KRS dokonają samodzielnie (z urzędu) tych sprawdzeń i ewentualnych wykreśleń osób nie spełniających nowych wymogów co do braku karalności – zweryfikować samodzielnie, czy aktualni członkowie organów, likwidatorzy i prokurenci spółki nie są karani za przestępstwa wskazane w nowelizacji i omówione przez nas powyżej.

Podsumowanie

Zmiana przepisu art. 18 § 2 k.s.h. powoduje, że dodatkowo w katalogu przestępstw, za które nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem członkowie organu, likwidatorzy i prokurenci spółki, znajdą się przepisy art. 587¹ k.s.h., art. 587²  k.s.h. oraz art. 228-231 Kodeksu karnego.

Naszym zdaniem, aby mieć pewność co do skuteczności powołania danej osoby jako członka organu spółki, likwidatora czy prokurenta, należy zawsze pozyskać zaświadczenie o niekaralności dla takiej osoby przed podjęciem uchwały o powołaniu (zdecydowanie rekomendujemy takie działanie). Zaś teraz, w związku z omawianą nowelizacją, wskazane byłoby też dodatkowo samodzielne zweryfikowanie karalności aktualnie powołanych już w spółce członków organów, likwidatorów i prokurentów – zwłaszcza pod kątem przepisów art. 587¹  k.s.h., art. 587²  k.s.h. oraz art. 228-231 Kodeksu karnego. Wówczas będziemy dysponować dokumentem potwierdzającym niekaralność danej osoby, w tym również za dodane nowelizacją przestępstwa. Bez narażania spółki na negatywne skutki.