W dniu 13 października 2022 r. wchodzi w życie nowelizacja przepisów Kodeksu spółek handlowych („k.s.h.”), w ramach której zostaną zmienione m. in. przepisy dotyczące kadencji i mandatu członków organów. Obecne przepisy pozostawiają wątpliwości w zakresie liczenia okresu kadencji członka zarządu. W niniejszym wpisie przedstawiamy bliżej zmiany w tym zakresie.
Stan obecny (będzie obowiązywać do 12.10.2022 r.)
Problematyczne bywa zrozumienie różnicy między pojęciem kadencji i mandatu. Wyjaśnienia wymaga zatem, że kadencja oznacza okres, na jaki dana osoba została powołana do zarządu lub rady nadzorczej. Najczęściej kadencja jest liczona w latach. Natomiast mandat stanowi umocowanie do pełnienia danej funkcji, czyli kompetencję do wykonywania praw i obowiązków wynikającej z zajmowanej funkcji. Czas pełnienia kadencji i mandatu nie zawsze się pokrywa.
Obecnie zgodnie z art. 202 § 2 k.s.h. w przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu (chyba że umowa spółki stanowi inaczej). W spółce akcyjnej odpowiednikiem takiego przepisu jest art. 369 § 4 k.s.h., zgodnie z którym mandat członka zarządu wygasa najpóźniej z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.
Takie brzmienie przepisów zrodziło praktyczny problem przy obliczaniu okresu kadencji. Wypracowano dwie koncepcje wyznaczania okresu kadencji:
- wedle pierwszej koncepcji, tzw. redukcyjnej – jeśli zarząd został powołany na 3-letnią kadencję w dniu 1 maja 2022 r., to kadencja takiego zarządu powinna upłynąć dokładnie po 3 latach w dniu 1 maja 2025 r.
- druga koncepcja, tzw. prolongacyjna, wydłuża okres kadencji do dnia odbycia zwyczajnego zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ten rok obrotowy – jeśli zarząd został powołany na 3-letnią kadencję w dniu 1 maja 2022 r., to kadencja zarządu powinna upłynąć w dniu zatwierdzenia przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego za rok 2025 (a więc za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji), czyli np. z dniem 30 czerwca 2026 r.
W orzecznictwie dominuje druga z wyżej wymienionych koncepcji (tzw. koncepcja prolongacyjna), która została zaaprobowana m. in. w uchwale Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 24 listopada 2016 r., sygn. III CZP 72/16.
Stan po zmianie (zacznie obowiązywać od 13.10.2022 r.)
Po nowelizacji art. 202 § 2 k.s.h. zostanie zmieniony w ten sposób, że zostanie do niego dodane zdanie kadencję oblicza się w pełnych latach obrotowych, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Również art. 369 § 1 k.s.h. zostanie zmodyfikowany w podobny sposób.
Wydaje się, że po wejściu w życie omawianych zmian, nie powinno być już wątpliwości jak obliczać kadencję i mandat członka zarządu. Nawet jeśli umowa spółki/statut tego nie precyzują.
- Kadencja członka zarządu powołanego dnia 1 maja 2022 r. na trzyletnią kadencję, w spółce, której rok obrotowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym, rozpocznie się 1 stycznia 2023 r. i zakończy się z dniem 31 grudnia 2025 r. A więc kadencja będzie trwała przez trzy kolejne pełne lata obrotowe (01.01.2023 r. – 31.12.2025 r.).
- Natomiast mandat tak powołanego członka zarządu zacznie obowiązywać od dnia jego powołania (od dnia 1 maja 2022 r.) i wygaśnie z dniem odbycia zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok obrotowy 2025 (jako ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu), co prawdopodobnie będzie miało miejsce w czerwcu 2026 r. (np. 30.06.2026 r.). A więc mandat będzie trwał dłużej niż trzy kolejne pełne lata obrotowe (01.05.2022 r. – 30.06.2026 r.).
Innymi słowy kadencja będzie liczona zawsze w pełnych latach obrotowych, czyli w większości spółek od dnia 1 stycznia danego roku, nawet jeśli powołanie nastąpi w trakcie poprzedniego roku, natomiast kończyć się będzie 31 grudnia. Z kolei mandat będzie się rozpoczynał z dniem powołania i będzie obowiązywał dłużej, czyli do dnia odbycia zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji w ramach wspomnianej kadencji.
W uzasadnieniu wprowadzonych zmian ustawodawca podkreślił, że wyjątkowo problematyczna okazała się kwestia ustalenia momentu wygaśnięcia mandatu w związku upływem kadencji. (…) Problem ten jest nadal istotny w praktyce funkcjonowania spółek, dlatego konieczne jest rozstrzygnięcie tej kwestii w ustawie. Ponadto uregulowanie kwestii obliczania kadencji w przepisach o prostej spółce akcyjnej powoduje, że analogicznie systemowa zmiana powinna objąć też spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną (uzasadnienie druku nr 1515 – Rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, str. 53).
Aby uniknąć wątpliwości co do wpływu nowelizacji na mandaty istniejące w chwili wejścia w życie ustawy, ustawodawca wprowadził przepis przejściowy (art. 23 nowelizacji), który przesądza o stosowaniu znowelizowanych przepisów także do trwających już mandatów.
Jak wskazano, wspólnicy spółki z o.o., bądź akcjonariusze spółki akcyjnej mogą w umowie spółki/statucie inaczej określić zasady liczenia kadencji. Co więcej w umowie spółki z o.o. można uregulować również, że członkowie zarządu są powoływani i odwoływani uchwałą Zgromadzenia Wspólników na czas nieoznaczony, a mandat członka zarządu nie wygasa z dniem odbycia Zgromadzenia Wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Takie rozwiązanie jest już obecnie możliwe do wprowadzenia i będzie aktualne także po nowelizacji.
Podsumowanie
Zmiana przepisów 202 § 2 k.s.h i 369 § 1 k.s.h. sprawi, że co do zasady okres kadencji obliczać się będzie w pełnych latach obrotowych. Wobec tego w spółkach, w których rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy, nie powinno być już wątpliwości co do sposobu obliczania kadencji, która zawsze będzie rozpoczynać się z początkiem 1 stycznia danego roku, a kończyć 31 grudnia danego roku. Natomiast mandat, tak jak dotychczas wygaśnie najpóźniej z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.
Zachęcamy, by przy okazji wspomnianej nowelizacji zastanowić się nad tym, czy sposób obliczania kadencji członków Zarządu w Państwa spółkach jest właściwy i czy po wejściu w życie omówionych przepisów nie spowoduje dodatkowych wątpliwości. W razie potrzeby można bowiem dokonać odpowiednich zmian umowy spółki/statutu, kształtując sposób powoływania członków zarządu i obliczania ich kadencji w sposób odpowiadający potrzebom spółki i wspólników.
Autor
