TSUE rozstrzygnie czy wprowadzony w Polsce obowiązek uiszczania odsetek za zwłokę, w przypadku niespełnienia przesłanek pozwalających na wykazanie VAT naliczonego i należnego od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz importu towarów w jednej deklaracji, jest zgodny z unijną dyrektywą VAT. Pytanie prejudycjalne w tej sprawie zadał WSA w Gliwicach 4 listopada 2019 r. (I SA/Gl 495/19).
Stare dobre czasy
Przedsiębiorcy dokonujący WNT i importu usług rozliczają zarówno podatek należny jak i naliczony od tych transakcji. W takim przypadku prawo do odliczenia VAT przysługuje za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy (podatek jest więc neutralny dla nabywcy) – a w każdym razie tak było kiedyś.
Przed 2017 rokiem, jeżeli nabywca nie rozliczył VAT od WNT lub importu usług w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy, to miał on możliwość dokonania korekty deklaracji, w której jednocześnie uwzględniał kwotę podatku należnego i naliczonego. Dzięki temu nabywca nie był narażony na negatywne konsekwencje finansowe w związku z nieterminowym wykazaniem WNT lub importu usług w deklaracji podatkowej.
Naliczaj, odliczaj i płać odsetki
Obecnie, rozliczenie VAT od omawianych transakcji jest neutralne podatkowo jedynie po spełnieniu określonych przesłanek. Nabywca powinien uwzględnić kwotę VAT należnego z tyt. WNT lub importu usług w deklaracji podatkowej:
- w której jest zobowiązany rozliczyć ten podatek oraz
- nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy.
Natomiast jeśli nabywca np. nie wykazał VAT w trzymiesięcznym terminie lub omyłkowo uwzględnił kwotę podatku w niewłaściwym okresie, to:
- jest zobowiązany wykazać VAT należny w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy (tj. musi on dokonać korekty wstecz), z kolei
- prawo do odliczenia VAT naliczonego uzyskuje w bieżącym rozliczeniu.
Co to oznacza? W wyniku dokonania powyższej korekty, nabywca mógł wprawdzie pomniejszyć kwotę VAT należnego o kwotę VAT naliczonego z tyt. dokonanego WNT lub importu usług, ale zarazem powstała u niego zaległość podatkowa, od której powinien uiścić odsetki za zwłokę.
Sądy podzielone w kwestii zgodności z Dyrektywą VAT
Omawiane regulacje od początku były przedmiotem sporów toczących się między podatnikami a fiskusem. Ci pierwsi argumentowali, że ustawodawca odsunął w czasie prawo do odliczenia VAT jedynie z powodu niespełnienia warunku formalnego (i to w przypadku, w którym nie dochodzi do oszustwa podatkowego lub świadomego nadużycia prawa). Organy wskazywały z kolei, że Polska – tak jak każdy inny kraj członkowski UE – może ustanawiać formalności, które należy spełnić w celu odzyskania VAT.
Pierwszy wyrok w tej sprawie został wydany przez WSA w Krakowie 29 września 2017 r., sygn. I SA/Kr 709/17 (pisaliśmy o nim już blisko dwa lata temu – https://sendero.pl/nowosci/newslettery/newsletter-142017-odsetki-wnt-niezgodne-dyrektywa-vat/ ), w którym sąd opowiedział się po stronie podatników i orzekł, że nowe regulacje naruszają zasadę neutralności i są niezgodne z dyrektywą VAT. Takie samo stanowisko zajął WSA w Warszawie (np. w wyroku z 15 maja 2018 r. o sygn. III SA/Wa 2488/17) oraz WSA we Wrocławiu (np. w wyroku z 26 kwietnia 2019 r. o sygn. I SA/Wr 88/19).
Część sądów nie podzieliła jednak powyższego poglądu i rację przyznała organom podatkowym. Tak orzekł m.in. WSA w Opolu (np. w wyroku z 22 sierpnia 2018 r. o sygn. I SA/Op 246/18) oraz WSA w Bydgoszczy (np. w wyroku z 6 sierpnia 2019 r. o sygn. akt I SA/Bd 306/19).
Kwestią czasu wydawało się wydanie orzeczenia w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Jednak nim NSA zdążył zająć oficjalne stanowisko, 4 listopada 2019 r. WSA w Gliwicach postanowił zadać w tej kwestii pytanie prejudycjalne bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wyrok, który wyda TSUE powinien ostatecznie rozwiać wątpliwości co do zgodności obecnych regulacji z przepisami Dyrektywy VAT.
Niemniej, przedsiębiorcy muszą uzbroić się w cierpliwość – wątpliwe by orzeczenie TSUE zdążyło ukazać się w 2020 r.
Naszym zdaniem
Z uwagi na powszechność WNT i importu usług, kwestia rozliczania VAT od tych transakcji jest istotna dla wielu podatników. Od czasu wejścia w życie nowych regulacji przedsiębiorcy, oprócz konieczności uiszczania odsetek w przypadku przekroczenia ustawowego terminu, napotykali też trudności techniczne związane z powyższym sposobem rozliczania VAT (dostępne na rynku oprogramowanie często nie pozwala na wykazanie VAT należnego i naliczonego od WNT i importu usług w różnych okresach). Jeśli więc TSUE opowie się po stronie podatników, to ułatwi on życie wielu przedsiębiorcom.
Autor
