Wniesienie w terminie odwołania od decyzji organu pierwszej instancji powoduje wszczęcie postępowania odwoławczego, prowadzonego przez organ wyższej instancji.
- Jak wygląda postępowanie odwoławcze?
- Czego można się w jego trakcie spodziewać?
- Jakie rozstrzygnięcie może wydać organ odwoławczy?
Na te i inne pytania znajdziecie Państwo odpowiedzi w niniejszym wpisie.
Cel postępowania odwoławczego
Istotą postępowania odwoławczego jest ponowne rozpatrzenie i rozstrzygnięcie sprawy podatkowej rozpoznanej i rozstrzygniętej decyzją organu pierwszej instancji.
Co w tym zakresie istotne – zadaniem organu odwoławczego nie jest jedynie kontrola prawidłowości dokonanych przez organ pierwszej instancji ustaleń. Organ odwoławczy w trakcie postępowania prowadzonego w drugiej instancji zobowiązany jest do rozpoznania sprawy w pełnym zakresie, z uwzględnieniem wszystkich, również wysuniętych dopiero na etapie postępowania odwoławczego, zarzutów.
Zasady prowadzenia postępowania odwoławczego
W postępowaniu odwoławczym obowiązują wszystkie zasady, które obowiązywały organ pierwszej instancji. W szczególności, organ odwoławczy ma obowiązek podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu wyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia.
Organ odwoławczy, w celu ustalenia okoliczności istotnych do rozstrzygnięcia sprawy, dokonuje przede wszystkim oceny materiału dowodowego zgromadzonego w pierwszej instancji. Jeżeli jednak uzna, że materiał ten nie jest wystarczający – zobowiązany jest on do przeprowadzenia dodatkowego postępowania dowodowego w celu uzupełnienia tego materiału.
Nie ma również żadnych przeszkód, aby w ramach postępowania podatkowego w drugiej instancji, podatnik zgłaszał nowe wnioski dowodowe oraz przedstawiał nowe okoliczności faktyczne związane ze sprawą. Co więcej – jeżeli podatnik chce zwiększyć swoje szanse na uzyskanie pozytywnej decyzji – powinien wykazać się inicjatywą dowodową.
Należy jednak zwrócić uwagę, że postępowanie dowodowe prowadzone przez organ drugiej instancji ma ograniczony zakres. Może ono zmierzać jedynie do uzupełnienia materiału dowodowego zebranego przez organ pierwszej instancji. Jeżeli natomiast organ pierwszej instancji albo w ogóle nie przeprowadził postępowania wyjaśniającego, albo przeprowadzone postępowanie wyjaśniające nie jest wystarczające do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy – wówczas konieczne jest uchylenie decyzji pierwszoinstancyjnej i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji.
Jakie rozstrzygnięcie może wydać organ odwoławczy?
Organ odwoławczy, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, może wydać decyzję, w której:
Zakaz reformationis in peius
Najistotniejszą zasadą postępowania odwoławczego jest zakaz reformationis in peius – tj. zakaz rozstrzygania na niekorzyść strony odwołującej się. Zgodnie z tą zasadą, jeżeli podatnik złoży odwołanie od niekorzystnej decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji – decyzja wydana przez organ odwoławczy w wyniku rozpatrzenia tego odwołania nie może zostać zmieniona na niekorzyść podatnika.
Czy to oznacza, że podatnik nie ma nic do stracenia, składając odwołanie od niekorzystnej dla niego decyzji organu pierwszej instancji?
Niestety, może mieć. Zgodnie z poglądem, który dominuje w orzecznictwie, zakaz reformationis in peius dotyczy bowiem wyłącznie decyzji wydawanych przez organ odwoławczy. Jeżeli jednak organ odwoławczy wyda decyzję, którą uchyli decyzję organu I instancji i przekaże sprawę do ponownego rozpatrzenia przez ten organ, organ I instancji – w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy – będzie mógł wydać decyzję mniej korzystną dla podatnika, niż decyzja, która została uchylona.
Dodatkowo, przepisy Ordynacji podatkowej przewidują dwa wyjątki od konieczności stosowania przez organ odwoławczy zakazu reformationis in peius. Pierwszy polega na wyłączeniu tego zakazu wtedy, gdy decyzja organu pierwszej instancji rażąco narusza prawo, a drugi – gdy rażąco narusza interes społeczny.
Zapłata zobowiązania wynikającego z decyzji, a postępowanie odwoławcze
Odwołanie powinno zostać rozpatrzone nawet wówczas, gdy podatnik zapłaci na rachunek urzędu skarbowego zobowiązanie wynikające z decyzji organu pierwszej instancji.
Zapłata zobowiązania podatkowego przed złożeniem, czy rozpatrzeniem odwołania jest – z jednej strony – bezpieczna dla podatnika, a z drugiej – może być dla niego korzystna. W przypadku bowiem utrzymania w mocy decyzji organu pierwszej instancji – podatnik, który zapłacił zobowiązanie wynikające z decyzji pierwszounstancyjnej, uniknie konieczności zapłaty wyższych odsetek za zwłokę. Z kolei w przypadku wydania przez organ odwoławczy decyzji zmniejszającej wysokość zobowiązania podatkowego – urząd skarbowy powinien zwrócić podatnikowi różnicę.
Autor
