TSUE: Przedwczesne rozwiązanie umowy może oznaczać konieczność zapłaty VAT

Piotr Wadas

Niekiedy zdarza się, że usługobiorca decyduje się na przedwczesne rozwiązanie ważnie zawartej umowy, pomimo braku jakichkolwiek zaniedbań po stronie wykonawcy. W takim przypadku może powstać wątpliwość, czy kwoty wypłacane wykonawcy podlegają opodatkowaniu VAT.

Dokładnie w takiej sprawie orzekał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 28 listopada 2024 r. (C-622/23). W powołanym wyroku Trybunał uznał, że kwota wypłacana usługodawcy w takich okolicznościach stanowi wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług, do którego należy doliczyć VAT.

O co toczył się spór?

Spółki prawa austriackiego zawarły umowę dotyczącą wykonania projektu budowlanego. Po rozpoczęciu prac zleceniodawca poinformował usługodawcę, że nie chce już, aby ten kontynuował realizację projektu. Tym samym, rozwiązanie umowy nastąpiło z przyczyn niezależnych od wykonawcy, który był gotowy do kontunuowania rozpoczętych prac.

W związku z powyższym, usługodawca wystąpił do sądu z żądaniem zapłaty uzgodnionej w umowie kwoty, pomniejszonej o zaoszczędzone koszty z tytułu niedokończenia dzieła. Sąd przychylił się do jego stanowiska.

Niemniej jednak, sąd krajowy miał wątpliwości co do tego, czy należne wykonawcy wynagrodzenie można,  w takich okolicznościach, uznać za wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług podlegające VAT. Sprawa trafiła do TSUE.

Stanowisko TSUE

TSUE uznał, że tego rodzaju należność powinna być traktowana jako wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu Dyrektywy VAT.

Trybunał w szczególności podkreślił, że kiedy klient płaci za usługę, to płaci za prawo korzystania z niej, nawet jeśli z tego prawa nie korzysta. Zatem usługodawca spełnia swoje zobowiązanie już poprzez umożliwienie usługobiorcy skorzystanie z usługi. Natomiast to, czy klient z przysługującego mu prawa faktycznie skorzysta, nie ma znaczenia dla istnienia bezpośredniego związku między zobowiązaniem wykonawcy do realizacji usługi a wynagrodzeniem, które powinno zostać mu zapłacone.

W konsekwencji – zdaniem Trybunału – gdy usługodawca umożliwi usługobiorcy dostęp do usługi, powstaje świadczenie podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ponadto, Trybunał stwierdził, że kwoty należnej usługodawcy nie można utożsamiać z odszkodowaniem, tj. kwotą mającą na celu naprawienie poniesionej przez wykonawcę szkody.

Podsumowanie

Omawiany wyrok TSUE ma istotne znaczenie dla podatników świadczących usługi, a zwłaszcza dla branży budowlanej i deweloperskiej.

Należy pamiętać, że kwoty wypłacane usługodawcy w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy, powinny – w określonych okolicznościach – być opodatkowane VAT. Kwot tych nie można uznać za świadczenie odszkodowawcze.

Dla podatników oznacza to konieczność dokładnej analizy umów i skutków w VAT przedwczesnego rozwiązania umowy. Niewłaściwe rozpoznanie charakteru wypłacanej należności może bowiem skutkować poważnymi konsekwencjami podatkowymi.

Jeśli potrzebują Państwo pomocy w tym zakresie, zapraszamy do kontaktu.