Wniesienie przedsiębiorstwa do fundacji rodzinnej a VAT

Michał Wykurz

Fundacja rodzinna to nowe rozwiązanie prawne, które umożliwia płynną, międzypokoleniową sukcesję przedsiębiorstwa i majątku. Rozważając ustanowienie fundacji rodzinnej warto najpierw przeanalizować konsekwencje podatkowe. Na szczęście na gruncie VAT sprawa wydaje się prosta. Wniesienie całego majątku przedsiębiorstwa do fundacji rodzinnej zasadniczo nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Co wynika z przepisów o VAT?

W myśl art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, jej przepisów nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Oznacza to, że sprzedaż przedsiębiorstwa nie jest opodatkowana VAT. Przepis ten nie odnosi się jednak wprost do ewentualnego przekazania majątku przedsiębiorstwa do fundacji rodzinnej. Ponadto, wyłączenie z opodatkowania jest obwarowane pewnymi warunkami, które wynikają z orzecznictwa i praktyki władz skarbowych.

Definicja przedsiębiorstwa

„Przedsiębiorstwo” nie zostało zdefiniowane w przepisach o VAT. W tym zakresie należy więc posiłkować się definicją zawartą w Kodeksie Cywilnym. Zgodnie z art. 55¹ Kodeksu Cywilnego „Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

• oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
• własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
• prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
• wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
• koncesje, licencje i zezwolenia;
• patenty i inne prawa własności przemysłowej;
• majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
• tajemnice przedsiębiorstwa;
• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.”

W myśl art. 55² kodeksu cywilnego czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Praktyka władz skarbowych

Z rozstrzygnięć wydawanych przez władze skarbowe wynika, że wniesienie przedsiębiorstwa do fundacji rodzinnej co do zasady może korzystać z wyłączenia z opodatkowania VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT. Wniosek ten znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji indywidualnej nr 0112-KDIL3.4012.174.2024.1.AK wydanej 26 kwietnia 2024 r.

Należy pamiętać, że o wyłączeniu z opodatkowania decydują także okoliczności transakcji „zbycia” przedsiębiorstwa. W uzasadnieniu wydanej interpretacji indywidualnej organ podkreślił, że przedsiębiorstwo, jako przedmiot zbycia, musi stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym. Oznacza to, że konieczne jest ustalenie, czy przenoszony majątek stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu. Przedsiębiorstwo powinno więc łączyć mienie w funkcjonalnie zorganizowane przedsięwzięcie gospodarcze, a nie tylko stanowić zgromadzone niematerialne i materialne składniki stanowiące sobą przedsiębiorstwo w przedstawionym znaczeniu przedmiotowym.

Mocno podkreślone zostało zatem kryterium możliwości kontynuacji działalności. Uznano, że kluczowe jest, aby nabywca miał na celu prowadzenie przekazanego przedsiębiorstwa części, a nie natychmiastową likwidację danej działalności lub sprzedanie zapasów, zasobów, jeśli istnieją.

W rozstrzygnięciu podkreślono, że istnieje możliwość umownego wyłączenia pewnych elementów z transakcji zbycia przedsiębiorstwa, ale tylko wówczas, gdy elementy te nie mają istotnego znaczenia dla funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Rozważając sukcesję przedsiębiorstwa za pośrednictwem fundacji rodzinnej warto zatem z wyprzedzeniem przeanalizować okoliczności transakcji i jej ustalić jej konsekwencje podatkowe. Jeżeli będzie to Państwa intencją, zespół Sendero Tax & Legal z przyjemnością udzieli wsparcia w tym zakresie.