Zastrzeżenie do protokołu – kiedy zgłaszać?

Piotr Szymczyk

Artykuł 162 Kodeksu postępowania cywilnego stanowi, że strona powinna zwrócić uwagę sądu na uchybienie przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Jeśli strona jest zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika i nie zgłosi takiego zastrzeżenia, to nie przysługuje jej prawo powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania. Pojawia się przy tym pytanie, na jakie uchybienia zwracać uwagę sądu?

Zastrzeżenie na uchybienia sądu, które nie podlegają zaskarżeniu

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że jeśli dane rozstrzygnięcie podlega zaskarżeniu, to nie wymaga się, aby wówczas składać na nie zastrzeżenie do protokołu. Przykładowo skazanie strony na grzywnę podlega zaskarżeniu zażaleniem, dlatego wówczas zastrzeżenie do protokołu jest zbędne.

Zastrzeżenie na uchybienia sądu w trakcie rozprawy

Literalnie rzecz biorąc należy zwracać uwagę na takie uchybienie, które sąd popełnił w trakcie rozprawy. Wszelkie nieprawidłowości, których sąd dopuścił się poza rozprawą (np. dopuszczenie spóźnionego dowodu na posiedzeniu niejawnym) nie muszą być przedmiotem zastrzeżenia, aby móc na nie dalej się powoływać w toku postępowania. Niemniej, jeśli jest to kluczowe rozstrzygnięcie w sprawie, to mimo wszystko warto zwrócić uwagę sądu na to uchybienie, mimo braku ujawnienia go w protokole.

Zastrzeżenie na uchybienia sądu II instancji

Prawo zgłoszenia zastrzeżeń przysługuje również przed sądem II instancji. Jednak warto mieć na uwadze, że jeśli sprawa nie należy do kategorii spraw objętych zaskarżeniem skargą kasacyjną, to takie zastrzeżenie może okazać się zbędne. Wszak dalszy tok postępowania zakończy się wówczas wydaniem wyroku przez sąd II instancji. Wtedy nie będzie już możliwości powoływania się na uchybienie, chyba że zajdą podstawy do stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku, czy wznowienia postępowania.

Rozpoznanie zastrzeżeń

Najczęściej fakt zgłoszenia zastrzeżenia do protokołu wykorzystuje się w apelacji. Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 380 Kodeksu postępowania cywilnego sąd drugiej instancji, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. W apelacji należy zawrzeć stosowny wniosek o rozpoznanie postanowienia sądu, co do którego strona zgłosiła zastrzeżenie do protokołu.