Resort Sprawiedliwości pracuje nad nowelizacją ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Jedną z bardziej doniosłych zmian będzie likwidacja postępowania przymuszającego. Dotąd było ono narzędziem służącym do egzekwowania spełnienia obowiązków przez podmioty ujawnione w rejestrze przedsiębiorców KRS, które tych obowiązków nie dopełniają.

 

Przypominamy w skrócie na czym polegają obowiązki

Sprawozdanie finansowe składają wszystkie podmioty działające na polskim rynku, które prowadzą pełną księgowość. Są to podmioty, które zostały wpisane do rejestru przedsiębiorców KRS, przede wszystkim spółki prawa handlowego. Zobowiązane podmioty muszą:

  • sporządzić sprawozdanie finansowe
  • zatwierdzić sprawozdanie finansowe
  • złożyć sprawozdanie finansowe za zakończony rok działalności wraz z innymi wymaganymi dokumentami do sądu rejestrowego.

Termin realizacji poszczególnych etapów związanych z obowiązkiem składania w KRS dokumentów finansowych określają przepisy Ustawy o rachunkowości. Zgodnie z zapisami tej ustawy:

  • Sprawozdanie finansowe należy sporządzić w terminie 3 miesięcy od dnia bilansowego, którym najczęściej jest 31 grudnia. Większość podmiotów powinna więc wykonać ten obowiązek do końca marca.
  • Po sporządzeniu sprawozdania powinno być ono zatwierdzone przez odpowiedni organ w terminie 6 miesięcy od dnia bilansowego. Większość podmiotów powinna więc wykonać ten obowiązek do końca czerwca.
  • Następnie sprawozdanie musi zostać złożone w KRS w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania. Sprawozdanie finansowe składa się wyłącznie w formie elektronicznej w Repozytorium Dokumentów Finansowych Krajowego Rejestru Sądowego.

Odpowiedzialność za złożenie sprawozdania finansowego do KRS ciąży na kierowniku jednostki. W przypadku spółek prawa handlowego jest to zarząd.

 

Jak dziś wygląda odpowiedzialność za niedopełnienie tych obowiązków?

Za niedopełnienie wspomnianych wyżej obowiązków kierownik jednostki może zostać pociągnięty do odpowiedzialności. Odpowiedzialność za niezłożenie sprawozdania finansowego czy też jego nieskładanie w terminie może polegać na orzeczeniu kary grzywny, kar pozbawienia wolności czy też likwidacji spółki:

  1. W sytuacji wystąpienia opóźnień i niezłożenia sprawozdania finansowego w wymaganym terminie, KRS może wszcząć postępowanie przymuszające. W takim postępowaniu KRS może wezwać kierownika jednostki (w przypadku spółek – zarząd spółki) do dopełnienia obowiązków. KRS wyznacza wtedy termin 7 dni. Gdy takie wezwanie nie zmobilizuje spółki do złożenia sprawozdania finansowego, KRS może nałożyć grzywnę w wysokości do 15 tys. zł. Jeśli i to nie daje rezultatów, KRS może wielokrotnie ponawiać wezwania, nakładając grzywnę, której równowartość może sięgnąć aż 1 mln zł.

 

Co ważne, w sytuacji braku sprawozdań finansowych za dwa kolejne lata obrotowe, KRS może wykreślić spółkę z rejestru, wszczynając w tym celu postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do KRS bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.

 

  1. Za niezłożenie sprawozdania finansowego osoba odpowiedzialna może też zostać skazana na karę pobawienia wolności – od jednego miesiąca do 2 lat.

Kary grzywny oraz kara pozbawienia wolności mogą być również zamieniane na zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zakaz zajmowania określonego stanowiska – w szczególnie uzasadnionych przypadkach.

 

Czy aktualne przepisy są używane i czy działają?

Tak – są używane, choć nie zawsze są od razu skuteczne.

W ostatnich miesiącach wiele spółek przekonało się, że przepisy o wszczęciu postępowania przymuszającego oraz o nakładaniu kar w postępowaniu karnym wcale nie są martwe. Znamy przypadki spółek, które otrzymały już zawiadomienia o wszczęciu postępowania przymuszającego, a w ślad za tym członkowie zarządu zostali wezwani do Urzędu Skarbowego na przesłuchania w roli podejrzanych o popełnienie czynu zabronionego. Z naszego doświadczenia wynika, że sądy rejestrowe co raz częściej, równolegle do postępowania przymuszającego zwracają się do organów ścigania z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego. A Naczelnicy Urzędów Skarbowych na skutek zawiadomienia sądu rejestrowego wszczynają dochodzenia przeciwko członkom zarządu.

 

Co i jak ma się zmienić?

Ministerstwo Sprawiedliwości zauważyło, że postępowania przymuszające często są nieskuteczne –spółki nie reagują na pierwsze wezwania do złożenia sprawozdania finansowego, ostatecznie czasem zapominając o ich złożeniu. W konsekwencji na rynku działają firmy, które – według Ministerstwa Sprawiedliwości – są nierzetelne i wpływają negatywnie na bezpieczeństwo w obrocie gospodarczym. Takie firmy podszywają się za Ministerstwo i próbują pobierać nienależne opłaty za niedopełnienie obowiązków, o których piszemy.

Z tych powodów Ministerstwo planuje zrezygnować z postępowania przymuszającego oraz kary grzywny. W zamian Ministerstwo ma postawić na jawną i ogólnodostępną informację, wprowadzając do systemu KRS wyraźną wzmiankę o nierzetelności danego podmiotu. Taka informacja będzie widoczna dla wszystkich – także więc dla kontrahentów, banków, instytucji państwowych.

Dziś niewiele można jeszcze powiedzieć o kształcie przepisów, bowiem Ministerstwo dopiero planuje zmiany przepisów. Możemy podejrzewać, że w wyniku dopełnienia obowiązków sprawozdawczych podmiot wpisany do KRS będzie mógł pozbyć się wspomnianej „etykiety” oraz że w wyniku tych zmian faktycznie zniknie odpowiedzialność karna.

 

Jaka jest nasza opinia w temacie tych zmian?

W naszej opinii planowane zmiany to dobry pomysł, ale pod pewnymi warunkami. Wspomniane postępowanie przymuszające, a w konsekwencji postępowanie karne wszczynane jest po długim czasie po niedopełnieniu obowiązków w terminie, a nierzadko jest też nieskuteczne. Kontrahenci czy też instytucje bankowe takich nierzetelnych podmiotów nie mają świadomości o tym, że podmiot nie wywiązuje się ze swoich obowiązków sprawozdawczych. Nawet, jeśli w Portalu Finansowym KRS – ogólnej bazie dokumentów finansowych spółek brakuje sprawozdania finansowego, powodów może być wiele, niekoniecznie niedopełnienie obowiązków sprawozdawczych. Uważamy, że taka wzmianka, wyraźnie widoczna w KRS przy informacjach o danym podmiocie, będzie dobrym motywatorem do dopełnienia obowiązków i złożenia wymaganych prawem dokumentów.

Z drugiej zaś strony, mamy nadzieję, że zmiana przepisów faktycznie przyniesie pozbycie się odpowiedzialności karno-skarbowej. Naszym zdaniem jest ona często niewspółmierna i zbyt dotkliwa dla kierowników jednostek. Powoduje bowiem, w sytuacji wydania niekorzystnego wyroku, brak możliwości pełnienia funkcji zarządczych w spółkach. Tymczasem bywa, że niespełnienie obowiązków sprawozdawczych nie wynika z nierzetelności spółki, ale np. z przejściowych problemów organizacyjnych.

Gdy tylko pojawią się nowe informacje w sprawie planowanej zmiany przepisów, będziemy Państwa o tym informować.

Jeśli macie Państwo jakieś pytania lub wątpliwości albo jeszcze nie złożyliście Państwo sprawozdania finansowego, zapraszamy do pilnego kontaktu.