Data: 14 marca 2022

Pożegnanie fikcji doręczeń pism procesowych

Mijają już dwa lata od nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego („k.p.c.”). Pożegnała ona fikcję doręczeń, wprowadzając doręczanie pism procesowych przez komornika sądowego. Jednak przepis ten nadal wywołuje sporo kontrowersji i problemów praktycznych.

Najpierw przypomnimy krótko, jak było przed nowelizacją z 2019 roku. A później odpowiemy na pytanie co zrobić, gdy nie możemy doręczyć pisma za pośrednictwem Sądu oraz, jakie kroki poczynić, gdy droga doręczenia komorniczego także się wyczerpie.

Do listopada 2019 roku, już po 14 dniach – po dwukrotnej próbie doręczenia przesyłki sądowej na wskazany przez powoda adres pozwanego – zasadniczo uznawano pismo za doręczone.

Nowelizacja dodała art.  139[1]  k.p.c., który wskazuje, że:

„§  1. Jeżeli pozwany, pomimo powtórzenia zawiadomienia zgodnie z art. 139 § 1 zdanie drugie, nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających i nie ma zastosowania art. 139 § 2-31 lub inny przepis szczególny przewidujący skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika.

§ 2. Powód w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia mu zobowiązania, o którym mowa w § 1, składa do akt potwierdzenie doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika albo zwraca pismo i wskazuje aktualny adres pozwanego lub dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Po bezskutecznym upływie terminu stosuje się przepis art. 177 § 1 pkt 6.”

Trzy możliwości doręczenia pism procesowych

Wspomniany powyżej przepis daje więc następujące możliwości doręczenia pisma pozwanemu po zwróceniu go przez Sąd:

Nie będziemy dokładnie opisywać wskazanych wyżej sposobów, ale odpowiemy na pytanie, co zrobić, gdy poszczególne możliwości nie przynoszą skutku oraz, gdy wszystkie zostaną wyczerpane.

  • Cała procedura rozpoczyna się poprzez tradycyjne doręczenie korespondencji pozwanemu na wskazany przez powoda adres za pośrednictwem Sądu. Gdy ten sposób okaże się nieskuteczny, Sąd zobowiązuje powoda, by ten wykonał jedną z trzech powyżej wskazanych czynności. Na dokonanie tych czynności oraz przedstawienie z nich „raportu” Sądowi powód ma TYLKO 2 miesiące!
  • Jeśli powód nie dysponuje dowodem, który wskazywałby, że pozwany nadal mieszka pod wskazanym w pozwie adresem, a także nie posiada nowego, aktualnego adresu pozwanego, może zwrócić się z wnioskiem do komornika sądowego o podjęcie próby doręczenia korespondencji za jego pośrednictwem.
  • Na tym etapie komornik podejmuje tylko próbę doręczenia pisma pod adres wskazany przez powoda we wniosku lub stwierdza podczas próby doręczenia, że pozwany nie zamieszkuje pod tym adresem. Z czynności komornik sporządza protokół i zwraca się z informacją do powoda o poczynionych ustaleniach. Od wyniku tych czynności uzależnione jest dalsze postępowanie w sprawie.
  • Jeśli okaże się, że pozwany pod tym adresem mieszka, komornik pozostawia w skrzynce awizo. Adresat ma wtedy 14 dni na odebranie przesyłki w kancelarii komornika. Po upływie tego terminu pismo uważa się za doręczone. Z protokołu komornika sądowego musi jednak jasno wynikać, że adresat pod tym adresem faktycznie mieszka. O swoich ustaleniach komornik musi poinformować wnioskodawcę.

WAŻNE! Doręczenie pisma może nastąpić wyłącznie do rąk własnych pozwanego. Komornik nie może doręczyć pisma małżonkowi lub innym, dorosłym domownikom.

  • W przypadku, gdy próby doręczenia nie przyniosą żadnych rezultatów i okaże się, że pozwany nie mieszka pod tym adresem, następnym etapem jest złożenie wniosku do komornika o ustalenie adresu pozwanego.
  • Przepis niestety nie wskazuje jasno, czy komornik może automatycznie doręczyć pismo na adres, który ustalił podczas próby doręczenia korespondencji. Praktyka jest różna. Niektóre kancelarie wymagają tylko złożenia wniosku o podjęcie próby doręczenia, a inne dodatkowo zarządzenia Sądu, co znacząco wydłuża i rozpoczyna procedurę od nowa.

WAŻNE! Naszym zdaniem warto we wniosku o podjęcie próby doręczenia zawrzeć jednocześnie wniosek o ustalenie adresu. Wiązać się to będzie z wyższą opłatą, ale pomoże przyspieszyć postępowanie w razie trudności.

Może się jednak zdarzyć, że cała procedura doręczenia komorniczego nie przynosi rezultatów. Co wtedy?

Do wspomnianego wyżej wniosku należy dołączyć dokument, wykazujący, że miejsce pobytu pozwanego faktycznie nie jest znane. Jednym z takich dokumentów będzie sporządzony przez komornika protokół wraz z postanowieniem, w którym wykazano, iż pomimo próby ustalenia, obecne miejsce pobytu nie jest znane.

Sąd zbada, czy ustalenie miejsca pobytu pozwanego nie było możliwe z przyczyn obiektywnych. Jeśli Sąd uzna, że dołożono w toku sprawy należytej staranności, a miejsca pobytu pozwanego nie da się stwierdzić, to ustanowi kuratora, który będzie reprezentował pozwanego w procesie. Dzięki ustanowieniu kuratora, Sąd może nadać sprawie dalszy bieg.

Należy pamiętać, że opisana procedura doręczenia dotyczy wyłącznie pozwanych będących osobami fizycznymi (nie dotyczy pozwanych wpisanych do CEiDG oraz KRS).