Już 22 maja 2023 r wejdzie w życie długo wyczekiwana przez polskich przedsiębiorców Ustawa z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (dalej: Ustawa FR). Założeniem Ustawy FR jest ułatwienie prowadzenia wielopokoleniowych biznesów. Zwłaszcza ich sukcesji. Ale też kumulacja rodzinnego kapitału i zabezpieczenie finansowe beneficjentów (najczęściej członków rodziny przedsiębiorcy). Ustawa FR przewiduje też realne oszczędności w zakresie podatków. Pozwolą one firmom z rodzimym kapitałem na lepszy rozwój.
Jak założyć fundację rodzinną?
Fundację rodzinną zakłada fundator (osoba fizyczna) w akcie założycielskim lub testamencie. Fundacja zyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. Fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości minimum 100 000 zł.
Do powstania fundacji rodzinnej konieczne jest też:
- ustanowienie jej organów oraz
- ustalenie statutu i przygotowanie spisu mienia.
Dokumenty te muszą zostać dobrze przemyślane. Zawierają one bowiem regulacje określające sposób działania fundacji, w tym jej organów – zarządu, zgromadzenia beneficjentów i rady nadzorczej (jeśli zostanie powołana). Wskazują też na zakres odpowiedzialności fundacji rodzinnej.
Statut fundacji rodzinnej – co musi zawierać?
Statut musi zostać sporządzony w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności). Wśród obowiązkowych postanowień statutu fundacji rodzinnej są:
- wskazanie nazwy i siedziby fundacji;
- określenie szczegółowego celu jej prowadzenia;
- podanie, kto jest beneficjentem fundacji;
- ustalenie czasu trwania fundacji rodzinnej (o ile taka jest wola fundatora);
- wskazanie wartości funduszu założycielskiego;
- zdefiniowanie sposobu powoływania i odwoływania członków organów fundacji rodzinnej, uprawnienia i obowiązki tych członków, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd albo przez inne organy (w przypadkach wskazanych w Ustawie FR).
Poza tym, w statucie można określić (fakultatywnie) także inne sprawy istotne dla fundatora. Przykładowo, mogą to być okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej, czy wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej. Fundacja rodzinna może bowiem prowadzić w ograniczonym zakresie działalność gospodarczą.
Spis mienia – na co zwrócić uwagę ?
W spisie mienia fundacji rodzinnej należy określić prawa majątkowe wniesione do fundacji rodzinnej przez fundatora albo osoby inne niż fundator. Ten dokument może zostać sporządzony w formie pisemnej (forma aktu notarialnego nie jest wymagana).
Pierwszy spis mienia sporządza fundator. Jednak w razie jakichkolwiek zmian w tym zakresie, zarząd fundacji rodzinnej jest odpowiedzialny za jego aktualizację.
Co daje założenie fundacji rodzinnej?
Korzyści podatkowe dla fundacji rodzinnych
Dochody osiągane przez fundacje rodzinne, co do zasady, będą zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT). Zwolnienie ma dotyczyć dochodów osiąganych przez fundację rodzinną z działalności prowadzonej w zakresie dozwolonym przez Ustawę FR. Do tych dochodów należą m.in.: dochody z tytułu posiadanych udziałów w zyskach spółek, dochody ze sprzedaży majątku, dochody z najmu lub dzierżawy, dochody ze sprzedaży papierów wartościowych.
Dochód będzie zwolniony z podatku tak długo, jak fundacja nie będzie wypłacać żadnych świadczeń na rzecz jej beneficjentów. Dopiero wypłata świadczeń na rzecz beneficjenta będzie skutkować obowiązkiem zapłaty 15% zryczałtowanego CIT. Podatek zostanie potrącony z wartości świadczenia przekazanego na rzecz beneficjenta.
Taka sama zasada będzie miała zastosowanie w momencie rozwiązania fundacji rodzinnej. W tym przypadku 15% stawką CIT zostanie opodatkowana różnica między wartością majątku fundacji a historyczną wartością mienia wniesionego przez fundatorów.
Korzyści podatkowe dla beneficjentów fundacji rodzinnej
Nabycie przez osoby fizyczne od fundacji rodzinnej świadczeń i majątku będzie opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT), w wysokości uzależnionej od stopnia pokrewieństwa beneficjenta z fundatorem.
Jeśli beneficjent należy do kręgu najbliższej rodziny fundatora, tzw. „grupy zerowej” – w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn – otrzymane przez niego świadczenie będzie objęte zwolnieniem z PIT. Podatku nie zapłacą więc małżonkowie, zstępni oraz wstępni, pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha.
Beneficjenci należący do I i II grupy podatkowej wobec fundatora (czyli dalsza rodzina np. zięć, synowa, teściowie, małżonkowie rodzeństwa), w przypadku uzyskania świadczenia od fundacji rodzinnej zapłacą PIT w wysokości 10%.
Pozostałe osoby otrzymując świadczenia od fundacji rodzinnej zapłacą PIT w wysokości 15%.
Ulokowanie majątku w fundacji rodzinnej przyniesie zatem korzyści podatkowe w postaci:
- przesunięcia momentu opodatkowania zysków do czasu dystrybucji świadczeń na rzecz beneficjentów,
- niższej efektywnej stopy opodatkowania nawet o 4%.
Ograniczenia w preferencjach
Preferencyjne opodatkowanie dochodów fundacji nie będzie miało zastosowania, jeśli fundacja będzie osiągać dochody z działalności niewymienionej w Ustawie FR. Tym samym, dochody inne niż dochody z tytułu posiadanych udziałów w zyskach spółek, dochody ze sprzedaży majątku, dochody z najmu lub dzierżawy, dochody ze sprzedaży papierów wartościowych – będą podlegać opodatkowaniu 25% stawką CIT.
Dodatkowo, przepisy przewidują opodatkowanie tzw. „ukrytych zysków”, za które uważa się m.in. niespłacone pożyczki udzielone beneficjentom przez fundację lub pożyczki długoterminowe (udzielone beneficjentom na co najmniej 10 lat). Ukryte zyski będą opodatkowane 15% stawką CIT.
Naszym zdaniem fundacja rodzinna może być ciekawym rozwiązaniem. W szczególności ze względu na potencjalnie znaczące oszczędności podatkowe. Niemniej należy pamiętać o istniejących ograniczeniach i warunkach, od których uzależnione jest ich przyznanie. Przed założeniem fundacji konieczna jest więc szczegółowa analiza głównych założeń jej działania, źródeł dochodu fundacji, czy modelu dystrybucji świadczeń do beneficjentów.
Osoby zainteresowane tym tematem zapraszamy do kontaktu z Sendero Tax & Legal.
Autor
