Odpowiedzialność cywilna to podstawowy rodzaj odpowiedzialności członków Zarządu. To głównie odpowiedzialność za zawinione wyrządzenie szkody Spółce przez członka Zarządu.
W polskim prawie rozróżniamy dwa rodzaje winy:
- winę umyślną (celowe, bezprawne działanie) – wyklucza możliwość wyłączenia odpowiedzialności członka Zarządu;
- winę nieumyślną (ma kilka postaci – lekkomyślność, niedbalstwo, rażące niedbalstwo) – w tym przypadku w pewnych sytuacjach odpowiedzialność członka Zarządu może zostać ograniczona.
Członek Zarządu, który powoduje szkodę w Spółce ze swej winy, odpowiada wobec Spółki za jej naprawienie, zazwyczaj w postaci obowiązku zapłaty odszkodowania.
Takie odszkodowanie ma zapewnić:
- pokrycie szkody rzeczywistej oraz
- utracone korzyści.
Jeśli na skutek działań członka Zarządu szkodę poniosła osoba trzecia, w pierwszej kolejności to Spółka jest obowiązana do naprawienia szkody, ponieważ Spółka odpowiada też za działania członka Zarządu.
Spółka ma jednak pełną możliwość dochodzenia tzw. regresu – zwrotnego naprawienia szkody przez członka Zarządu.
Odpowiedzialność korporacyjna członka Zarządu
Podtypem odpowiedzialności cywilnej jest korporacyjna odpowiedzialność cywilna członków Zarządu za szkodę wobec Spółki, wynikająca z Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Odpowiedzialność ta jest zaostrzona w stosunku do podstawowej odpowiedzialności cywilnej. Przejawem tego zaostrzenia jest fakt, że od członka Zarządu spółki z o.o. wymaga się najwyższej, profesjonalnej staranności w prowadzeniu spraw spółki. Zgodnie z art. 483 § 1 k.s.h. członek Zarządu odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółki, chyba że nie ponosi winy.
W następstwie zaistnienia odpowiedzialności korporacyjnej, a więc związanej z naruszeniem obowiązków członka Zarządu, może aktualizować się zarówno odpowiedzialność cywilna, jak i karna osób wchodzących w skład Zarządu.
Odpowiedzialność korporacyjna obejmuje odpowiednie wykonywanie czynności, związanych z funkcjonowaniem i organizacją Spółki. Kodeks spółek handlowych wprowadza własne podstawy odpowiedzialności cywilnej w postaci specyficznych czynów niedozwolonych dla członków Zarządu spółki z o.o., których następstwem jest odpowiedzialność odszkodowawcza wobec Spółki. Może obejmować odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim, w tym wspólnikom, pracownikom, wierzycielom Spółki.
Członków Zarządu obowiązuje miernik należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru działalności. Są oni zatem zobowiązani przejawiać, obok rzetelności i uczciwości, również zapobiegliwość oraz posiadać odpowiednią wiedzę fachową w zakresie wymaganym do prowadzenia spraw Spółki. Stąd też wszyscy członkowie Zarządu odpowiadają za sprawy finansowe (nawet jeśli nie są specjalistami z zakresu finansów).
Członek Zarządu może też odpowiadać za narażenie Spółki na nadmierne ryzyko biznesowe. Może opierać się na ekspertyzach i analizach pracowników lub ekspertów zewnętrznych, by ograniczyć taką odpowiedzialność (tzw. Business Judgement Rule).
Odpowiedzialność członków Zarządu oparta jest na domniemaniu winy. Ciężar dowodu, obciąża samego członka Zarządu (może on dowodzić, że nie wiedział i mimo dołożenia należytej staranności nie mógł stwierdzić, że działanie było niezgodne z prawem).
Od odpowiedzialności członka Zarządu nie zwalnia:
- umocowanie do działania pełnomocników, czy powierzenie spraw (np. prowadzenia księgowości) podmiotom trzecim (specjalistom, księgowym),
- powołanie się na wykonywanie uchwały zgromadzenia wspólników (członkowie Zarządu nie mogą wykonywać uchwał wspólników, gdy uznają, że uchwała narusza prawo bądź postanowienia umowy Spółki).
Specjalna odpowiedzialność członków Zarządu wobec wierzycieli spółki – art. 299 K.S.H.
Członkowie Zarządu odpowiadają za zobowiązania Spółki gdy egzekucja przeciwko niej okaże się bezskuteczna (tzw. odpowiedzialność subsydiarna).
Członkowie Zarządu odpowiadają za zobowiązania Spółki bez względu na to, czy wierzytelności mają charakter publiczno- czy prywatnoprawny.
Tej odpowiedzialności podlegają członkowie Zarządu Spółki od chwili ich powołania, niezależnie czy zostali formalnie zgłoszeni jako pełniący te funkcje do rejestru przedsiębiorców (KRS).
W kolejnych wpisach przedstawimy dodatkowe informacje dotyczące dalszych rodzajów odpowiedzialności członków Zarządu.
Zachęcamy do lektury!
Autor
