Prace nad nowelizacją ustawy o VAT oraz ustawy Prawo bankowe wprowadzającą tzw. pakiet SLIM VAT 2 dobiegają końca. Pakiet ma uprościć przede wszystkim korzystanie z ulgi na złe długi, rezygnację ze zwolnienia z VAT przy dostawie nieruchomości oraz rozliczanie VAT z tytuły WNT. Na tym jednak nie koniec. W nowelizacji przewidziano także inne ważne zmiany.
Mniej restrykcyjna ulga na złe długi
Na uwagę zasługują przede wszystkim zmiany w uldze na złe długi. W tym zakresie nowelizacja przewiduje zniesienie warunku „statusu dłużnika”. W związku z tym z ulgi będzie można skorzystać również wówczas, gdy dłużnik będzie w trakcie likwidacji lub postępowania restrukturyzacyjnego czy upadłościowego. Ponadto, sprzedawca będzie mógł odzyskać zapłacony VAT także wtedy, gdy dłużnik nie będzie czynnym podatnikiem VAT (lecz np. konsumentem).
Nie jest natomiast jeszcze pewne czy zostanie uchylony warunek, z którego wynika, aby wierzyciel w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal był zarejestrowany jako podatnik VAT. Taką propozycję zgłosili Senatorowie. Zdaniem jednak Ministerstwa Finansów mogłoby to doprowadzić do rozszczelnienia systemu i przyczynić się do powstawania wyłudzeń VAT. Ostateczną decyzję w tym zakresie mają podjąć posłowie na posiedzeniu wyznaczonym na 11 sierpnia 2021 r. W świetle powyższego stanowiska Ministerstwa Finansów, można się przy tym spodziewać, że omawiana propozycja zostanie odrzucona.
Ponadto, SLIM VAT 2 wydłuży termin na skorzystanie z ulgi na złe długi z dwóch do trzech lat, licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura dokumentująca nieściągalną wierzytelność. Jest to niewątpliwie korzystna zmiana dla podatników. Umożliwi ona w dłuższym okresie skorygowanie podstawy opodatkowania przez wierzyciela o należności, za które nie otrzymał zapłaty – a w konsekwencji odzyskanie zapłaconego podatku należnego.
Powyższe zmiany mają na celu w szczególności implementowanie do polskiego porządku prawnego wyroku TSUE w sprawie C-335/19.
Rezygnacja ze zwolnienia w akcie notarialnym
Jeżeli dostawa nieruchomości korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, podatnik może z niego zrezygnować. Obecnie oświadczenie o rezygnacji należy złożyć w formie zgodnego oświadczenia stron przed dokonaniem transakcji do właściwego dla nabywcy urzędu skarbowego.
Opodatkowanie dostawy nieruchomości przy niespełnieniu powyższego warunku może powodować natomiast zakwestionowanie odliczenia VAT u nabywcy w tym zakresie (jeśli z niego skorzysta).
Co istotne, pakiet SLIM VAT 2 przewiduje, że powyższe oświadczenie będzie można złożyć również w akcie notarialnym sprzedaży nieruchomości. Wprowadzenie takiej możliwości z pewnością ułatwi opisany proces i ograniczy przypadki kwestionowania prawa nabywcy do odliczenia VAT.
Co z szykiem rozstawnym?
Pakiet SLIM VAT 2 zakłada także rezygnację z wymogu stosowania tzw. szyku rozstawnego w przypadku WNT.
Zgodnie z obecnymi przepisami podatnik, który rozlicza WNT po upływie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu:
- jest zobowiązany do rozliczenia podatku należnego „wstecz”, tj. w deklaracji podatkowej, w której powstał obowiązek podatkowy, i zarazem
- jest uprawniony do rozliczenia podatku naliczonego „na bieżąco”, tj. w bieżącej deklaracji podatkowej.
Taki sposób rozliczeń prowadzi do powstania przejściowej zaległości podatkowej, od której zasadniczo są należne odsetki za zwłokę.
Nowelizacja zakłada likwidację powyższego wymogu wykazywania VAT należnego i VAT naliczonego w odrębnych okresach rozliczeniowych. Tym samym, SLIM VAT 2 dostosowuje polskie regulacje do wniosków wynikających z wyroku TSUE w sprawie C-895/19.
Inne rozwiązania w pakiecie SLIM VAT 2
Pakiet SLIM VAT 2 zawiera również inne korzystne zmiany dla podatników. Na uwagę zasługuje przede wszystkim:
- Wprowadzenie regulacji, która jednoznacznie określa „dostawę ruchomą” w transakcjach łańcuchowych, w przypadku których podmiotem organizującym transport jest pierwszy lub ostatni podmiot w łańcuchu. Zgodnie z nowymi przepisami, taką dostawą będzie odpowiednio pierwsza lub ostatnia transakcja,
- Rozszerzenie liczby okresów rozliczeniowych, w których można dokonać odliczenia VAT poprzez korektę deklaracji. Nowelizacja przewiduje, że odliczenie VAT będzie możliwe w drodze korekty deklaracji złożonej za okres, w którym powstało prawo do takiego odliczenia lub – co do zasady – za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych,
- Umożliwienie wydania zgody na uwolnienie środków z rachunków VAT w sytuacji, gdy posiadane przez podatnika zaległości podatkowe zostały odroczone lub rozłożone na raty,
- Złagodzenie wymogów związanych z odliczaniem VAT przy zakupie i użytkowaniu samochodów osobowych używanych wyłącznie do działalności. Nowelizacja zakłada możliwość złożenia informacji VAT-26 do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik poniesie pierwszy wydatek związany z takim pojazdem (czyli w terminie złożenia JPK za dany okres rozliczeniowy). Aktualnie termin ten wynosi 7 dni od dnia poniesienia pierwszego wydatku związanego z takim pojazdem.
Etap legislacyjny
Senatorowie przyjęli z poprawkami pakiet SLIM VAT 2. Tak jak wspominaliśmy, 11 sierpnia 2021 r. odbędzie się posiedzenie, na którym Sejm rozpatrzy stanowisko Senatu i uwzględni lub odrzuci zaproponowane poprawki. Następnie projekt ten zostanie przekazany Prezydentowi do podpisu.
Nowe regulacje dotyczące pakietu SLIM VAT 2 zasadniczo mają wejść w życie 1 października 2021 r.