Wykreślenie informacji o zadłużeniu z biura informacji gospodarczej przez dłużnika

Niejednokrotnie wierzyciele wpisują informacje o długu do biura informacji gospodarczej (takich jak np. BIG InfoMonitor, Krajowy Rejestr Dłużników BIG, Erif BIG). Dla dłużnika oznacza to szereg problemów, począwszy od windykacji telefonicznej po trudności związane z zaciągnięciem zobowiązań finansowych. Jak dłużnik może zatem wykreślić informacje o zadłużeniu z biura informacji gospodarczej?

Podstawy wpisu do biura informacji gospodarczej

Biura informacji gospodarczej (zwane dalej „biurami”) działają w oparciu o przepisy ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (zwanej dalej również „ustawą”).

Zgodnie z przepisami ustawy wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze pod ściśle określonymi warunkami, które różnią się w zależności od tego, czy dłużnikiem jest konsument, czy osoba niebędąca konsumentem.

Warunki wpisu dłużnika będącego konsumentem są następujące (muszą wystąpić łącznie):

• zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy o kredyt konsumencki (sformułowanie w szczególności należy poczytywać jako otwarty katalog stosunków prawnych);
• łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika będącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 200 złotych oraz są one wymagalne od co najmniej 30 dni;
• upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi będącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika będącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu – na adres miejsca zamieszkania albo na adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura;
• nie upłynęło 6 lat od dnia wymagalności zobowiązania, a w przypadku roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd nie upłynęło 6 lat od dnia stwierdzenia roszczenia.

Warunki wpisu dłużnika niebędącego konsumentem wyglądają następująco (muszą wystąpić łącznie):

• zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy związanej z wykonywaniem działalności gospodarczej (sformułowanie w szczególności należy poczytywać jako otwarty katalog stosunków prawnych);
• łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika niebędącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 500 złotych oraz są one wymagalne od co najmniej 30 dni;
• upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi niebędącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika niebędącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu – na adres siedziby dłużnika lub miejsca wykonywania działalności gospodarczej albo na adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.

Dodać przy tym należy, że wierzyciel może przekazywać do biura informacje gospodarcze w celu ich ujawnienia, jeżeli zawarł z biurem umowę o udostępnianie informacji gospodarczych.

Sprzeciw wobec zamiaru przekazania danych do biura

Dłużnikowi przysługuje prawo obrony przeciwko niezasadnym wpisaniem go do BIG. Zanim wierzyciel zechce wpisać informację o zadłużeniu do biura dłużnik może zgłosić wierzycielowi sprzeciw wobec zamiaru przekazania danych do biura w trybie art. 15a ustawy o  udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.

W wezwaniu do zapłaty skierowanym do dłużnika wierzyciel zawiera informację o możliwości zgłoszenia przez dłużnika sprzeciwu.

Wierzyciel może nie uwzględnić sprzeciwu dłużnika i przekazać informację gospodarczą do biura. Zauważyć przy tym należy, że ustawa nie przewiduje procedury rozpatrywania sprzeciwu przez wierzyciela, pozostawiając to do jego dowolnego uznania. Niemniej jeśli w sprzeciwie dłużnik kwestionuje istnienie zobowiązania w całości lub w części lub uznaje wierzytelność za przedawnioną w całości lub w części, to wierzyciel jest obowiązany zawrzeć te dane w informacji gospodarczej przekazywanej do biura.

Sprzeciw dotyczący aktualnych informacji gospodarczych dłużnika wprost do biura

Dłużnik może również wnieść wprost do biura sprzeciw dotyczący nieaktualności, nieprawdziwości, niekompletności lub przekazania lub przechowywania niezgodnie z ustawą informacji gospodarczych mających status informacji aktualnych. Dłużnik powinien udokumentować okoliczności uzasadniające sprzeciw.

Procedura rozpatrywania sprzeciwu przez biuro została częściowo uregulowana w ustawie. Biuro wstrzymuje ujawnianie informacji gospodarczych objętych sprzeciwem na okres do 30 dni, w przypadku uzasadnionego przypuszczenia, że dotyczą one zobowiązania, które nie istnieje lub wygasło. W pozostałych przypadkach biuro może wstrzymać ujawnianie informacji gospodarczych objętych sprzeciwem na okres konieczny do rozpatrzenia sprzeciwu nie dłuższy niż 30 dni.

Po rozpatrzeniu sprzeciwu biuro może:

• dokonać aktualizacji informacji gospodarczej (w przypadkach określonych w art. 21a ust. 5 pkt 1 ustawy);
• usunąć informację gospodarczą (w przypadkach określonych w art. 21a ust. 5 pkt 2 ustawy);
• uznać sprzeciw za bezzasadny – wtedy biuro informuje o tym dłużnika, pouczając go o treści ust. 8 ustawy, który stanowi, że w razie ponownego wniesienia sprzeciwu w oparciu o te same okoliczności faktyczne i prawne, biuro może pozostawić sprzeciw bez rozpatrzenia, nie zawiadamiając o tym dłużnika.

Ponadto w przypadku powzięcia przez biuro uzasadnionych wątpliwości dotyczących aktualności, prawdziwości lub kompletności informacji gospodarczej w zakresie nieobjętym art. 21a ust. 3 (przepis dotyczy wstrzymania ujawnienia informacji gospodarczych), biuro może zawiesić ujawnianie tej informacji do czasu wyjaśnienia sprawy między stronami lub przez właściwy organ albo usunąć tę informację.

Co istotne wniesienie sprzeciwu oraz dokonanie przez biuro wyżej wymienionych czynności nie podlega opłatom na rzecz biura.

W pozostałym zakresie odnoszącym się do trybu wnoszenia i rozpatrywania sprzeciwu oraz postępowania biura w przypadku otrzymania sprzeciwu ustawa odsyła do regulaminu zarządzania danymi uchwalanego przez zarząd biura. Warto zatem zapoznać się z regulaminem danego biura przed wysłaniem sprzeciwu. Często biura udostępniają formularz sprzeciwu, który ułatwia zawarcie w nim pożądanych informacji.

Odpowiedzialność cywilna wynikająca z ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych

Ustawa przewiduje odpowiedzialność cywilną wierzyciela i biura wobec dłużnika związaną z udostępnieniem informacji gospodarczych, przy czym różnicuje tę odpowiedzialność w zależności od tego, czy dłużnik jest osobą niebędącą konsumentem, czy też konsumentem. W zakresie odpowiedzialności wobec osób niebędących konsumentami ustawa odsyła do zasad określonych w Kodeksie cywilnym lub ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Z kolei w zakresie odpowiedzialności wobec konsumentów ustawa ograniczyła się do zasad określonych w Kodeksie cywilnym.

W przypadku osób niebędących konsumentami mogą one powołać się na art. 17f ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przepis ten określa, że czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie przez wierzyciela informacji gospodarczej do biura informacji gospodarczej z naruszeniem ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych albo niezażądanie przez wierzyciela aktualizacji albo usunięcia informacji gospodarczej mimo zaistnienia obowiązku jej aktualizacji albo usunięcia zgodnie z tą ustawą. Ponadto czynem nieuczciwej konkurencji jest nieusunięcie albo niedokonanie przez biuro informacji gospodarczej aktualizacji informacji gospodarczej w przypadkach, gdy ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych nakłada na biuro obowiązek usunięcia albo aktualizacji tej informacji. Ma to o tyle znacznie, że zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać zaniechania niedozwolonych działań i usunięcia skutków niedozwolonych działań, w tym wykreślenia nieprawdziwej informacji gospodarczej.

Niezależnie od powyższego zarówno osoby niebędące konsumentami, jak i konsumenci mogą dochodzić roszczeń wobec wierzyciela lub biura w oparciu o odpowiedzialność odszkodowawczą i przepisy o ochronie dóbr osobistych określone w Kodeksie cywilnym. W szczególności takie osoby mogą żądać zaniechania działania naruszającego ich dobra osobiste, co powinno przejawiać się w wezwaniu do usunięcia nieprawdziwej informacji gospodarczej.

Odpowiedzialność karna za przekazywanie do biura nieprawdziwych informacji

Przekazywanie do biura nieprawdziwych informacji jest przestępstwem. Zgodnie z art.  48 ust. 1 ustawy kto przekazuje do biura nieprawdziwą informację gospodarczą, podlega grzywnie do 30 000 złotych. Wobec tego dłużnik, który znajdzie nieprawdziwą informację udostępnioną przez biuro na żądanie wierzyciela, może rozważyć złożenie organom ścigania zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez takiego wierzyciela.

Podsumowanie

Przepisy ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych zasadniczo przewidują dwa środki przysługujące dłużnikowi przed nieprawdziwymi wpisami w biurze informacji gospodarczej. Zanim taka informacja zostanie przekazana do biura, dłużnik może wnieść sprzeciw wierzycielowi wobec zamiaru przekazania danych do biura. Natomiast, jeśli taka informacja zostanie już przekazana na rzecz biura, to dłużnikowi przysługuje prawo wniesienia wprost do biura sprzeciwu dotyczącego aktualnych informacji gospodarczych dłużnika. Niezależnie od powyższego dłużnikowi przysługują roszczenia wynikające z Kodeksu cywilnego oraz w przypadku dłużników niebędących konsumentami – z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Co więcej dłużnik może zawiadomić organu ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa za przekazywanie do biura nieprawdziwych informacji.