Wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT to czynność materialno-techniczna, która nie wymaga wydania decyzji. Tak wynika z uchwały NSA z 23 października 2023 r. o sygn. akt I FPS 3/23. Stanowisko siedmiu sędziów potwierdza, że odebranie statusu czynnego podatnika VAT może się odbyć bez wiedzy podatnika.
Tło sprawy
Sprawa dotyczyła Spółki, co do której podejrzewano, że dokonuje wyłudzeń skarbowych. Organ podatkowy wykreślił Spółkę z rejestru podatników VAT, nie informując o tym zainteresowanej. Czynność ta była rezultatem blokady należącego do niej konta bankowego, której dokonał Szef KAS. Sam spór dotyczył zaś tego, czy w takiej sytuacji postępowanie organu było prawidłowe, czy też organ podatkowy był zobowiązany wydać decyzję o wykreśleniu, a w rezultacie poinformować Spółkę o jej usunięciu z rejestru podatników VAT.
Na tle powyższego WSA uznał, że podjęta czynność organu podatkowego jest bezskuteczna. Sąd zgodził się z organem podatkowym co do tego, że wykreślenie podatnika stanowi czynność materialno-techniczną, nie wymagającą zachowania formy decyzji. Przyjął jednak stanowisko, że z uwagi na konsekwencje prawne zarówno dla samego podatnika, jak i dla pewności obrotu, w realiach rozpatrywanej sprawy wykreślenie wymagało zawiadomienia podatnika.
Geneza wątpliwości
Z uwagi na to, że z przepisów ustawy o VAT nie wynika forma wykreślenia podatnika z rejestru VAT, stanowiska prezentowane w orzecznictwie sądów administracyjnych w tym zakresie były niejednolite. W praktyce wykształciły się trzy możliwe podejścia interpretacyjne. Wynika z nich, że wykreślenie danego podmiotu z rejestru czynnych podatników VAT jest:
- czynnością materialno-techniczną, która nie wymaga wydania decyzji. W takiej sytuacji:
- organ podatkowy jest zobowiązany do poinformowania podatnika o dokonanym wykreśleniu (takie podejście zostało przyjęte przez WSA w sprawie Spółki), lub przeciwnie
- zawiadomienie takie nie jest konieczne;
- czynnością, która wymaga wydania decyzji przez organ podatkowy (a tym samym poinformowania o wykreśleniu z rejestru).
Stanowisko NSA
Mając na względzie rozbieżności orzecznicze, zmierzając do ujednolicenia praktyki interpretacyjnej w tym zakresie, NSA postanowił przedstawić omawiane zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów. Rezultatem powyższego jest wydana uchwała.
Rozstrzygając powyższą kwestię, NSA uznał, że wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT czynnych następuje poprzez dokonanie czynności materialno-technicznej, która nie wymaga wydania decyzji ani informowania o tym fakcie podatnika.
Wnioski płynące z wyroku
W analizowanym rozstrzygnięciu, zaaprobowano podejście, zgodnie z którym jeśli organ podatkowy posiada informacje wskazujące, że podatnik działa z zamiarem wykorzystywania systemów bankowych do celów wyłudzeń skarbowych (tj. w przypadkach, o których mowa w art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT) – wykreślenie z rejestru VAT może się odbyć bez wiedzy samego podatnika. Trudno jest na dzień dzisiejszy ocenić, czy przedmiotowa uchwała będzie miała wydźwięk generalny czy też zastosowanie znajdzie jedynie w sytuacjach, które odpowiadają wskazanej wyżej regulacji.
Co ważne, brak wiedzy o utracie statusu podatnika VAT czynnego może skutkować doniosłymi konsekwencjami. Nie należy zapominać, że podatnik, który go utracił, nie powinien dokonywać czynności opodatkowanych VAT i wystawiać faktur na rzecz innych podmiotów. Warto więc na bieżąco weryfikować posiadany status podatkowy – np. poprzez Białą listę podatników VAT, dostępną tutaj.
Autor
