Przepisy o 75-procentowym podatku niezgodne z konstytucją.

Regulacje o sankcyjnej stawce PIT od dochodów z nieujawnionych źródeł przestaną obowiązywać za półtora roku. Tak orzekł Trybunał Konstytucyjny. Przed rokiem (18 lipca ub.r.) Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy pozwalające fiskusowi na wydawanie do końca 2006 roku decyzji nakładających 75-proc. podatek od dochodów z nieujawnionych źródeł są niezgodne z Konstytucją. Uruchomiło to lawinę wniosków o uchylenie decyzji wydanych na podstawie wadliwych przepisów i umożliwiło odzyskanie zapłaconego podatku. W wyroku z 29 lipca w połączonych sprawach P 49/13 i P 57/13 Trybunał potwierdził, że wadliwe są również przepisy, na podstawie których organy podatkowe i skarbowe wydawały analogiczne decyzje od początku 2007 roku aż do dnia dzisiejszego. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 20 ust. 3 ustawy o PIT fiskus ma prawo badać, czy ponoszone przez podatników wydatki są finansowane ze źródeł dochodów zgłaszanych do opodatkowania urzędowi skarbowemu. Jeżeli kontrolowana osoba nie jest w stanie wykazać z jakich źródeł pochodzi jej majątek, to musi zapłacić 75-proc. podatek od jego wartości. Przykład W 2005 r. pan Adam Kowalski kupił dom za  milion złotych, z czego jest w stanie udowodnić, że 750 tys. złotych pochodzi ze zgłoszonych do opodatkowania źródeł przychodów. Pozostałe 250 tys. złotych pochodzi z oszczędności zgromadzonych w trakcie zagranicznych wyjazdów do pracy w latach 80-tych. Ze względu na upływ czasu pan Adam nie ma jednak żadnych dokumentów, które potwierdzałyby pochodzenie 250 tys. zł. Bazując na uznanych za niekonstytucyjne przepisach podatkowych, urząd kontroli skarbowej mógł uznać, że 250 tys. złotych pochodzi z nieujawnionych źródeł dochodów i opodatkować tę kwotę według stawki 75 proc. Pan Adam musiałby więc zapłacić ponad 187 tys. złotych podatku. Oczywiście w wielu przypadkach opodatkowane kwoty faktycznie pochodziły z niezgłoszonej do opodatkowania lub nielegalnej działalności. Wydaje się w pełni uzasadnione, aby organy podatkowe i skarbowe miały instrumenty pozwalające im na nakładanie sankcji na podatników ukrywających swoje dochody przed opodatkowaniem. Niemniej, problemem w stosowaniu przepisów o 75-proc. podatku od dochodów z nieujawnionych źródeł zawsze była ich lakoniczność. Skutkowało to tym, że organy podatkowe i skarbowe prowadziły postępowania opierając się w większym stopniu na przyjętej przez nie praktyce, niż na przepisach prawa. Pogląd ten podzielił również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 29 lipca. Z ustnego uzasadnienia przedstawionego przez sędziego sprawozdawcę wynika, że obowiązujące od 2007 r. przepisy określające zasady ustalania 75-proc. podatku były na tyle nieprecyzyjne, że nie spełniały konstytucyjnego warunku poprawnej legislacji, a w szczególności zasady określoności prawa podatkowego. Jednocześnie Trybunał zdecydował się na zastosowanie tzw. klauzuli odraczającej, która pozwala na przesunięcie w czasie utraty mocy obowiązującej kwestionowanych przepisów o 18 miesięcy. Zdaniem autora: Tomasza Wilka doradcy podatkowego, Sendero Tax & Legal Z punktu widzenia podatników dobrą wiadomością jest to, że Trybunał zakwestionował konstytucyjność przepisów pozwalających na ustalanie 75-procentowego podatku od nieujawnionych źródeł dochodów. Jednocześnie została podjęta decyzja o odroczeniu o 18 miesięcy utraty mocy obowiązującej wadliwych przepisów. Okoliczność ta zasadniczo komplikuje sytuację procesową zainteresowanych osób. Wydaje się mało prawdopodobne, aby organy prowadzące postępowania w sprawie dochodów z nieujawnionych źródeł decydowały się na ich umarzanie przed dniem, w którym utracą moc niekonstytucyjne przepisy (tj. za półtora roku). Z drugiej strony nie można wykluczyć, że sądy administracyjne będą skłonne uchylać tego typu decyzje już teraz. Wskazuje na to dominujący do tej pory w orzecznictwie sądów administracyjnych pogląd, zgodnie z którym przepis uznany przez Trybunał za sprzeczny z Konstytucją jest wadliwy od dnia jego wejścia w życie, a zastosowanie klauzuli odraczającej nie pozbawia sądów administracyjnych możliwości uchylania decyzji wydanych na podstawie niekonstytucyjnych przepisów. Pod znakiem zapytania stoi również możliwość żądania wznowienia postępowań zakończonych ostatecznymi decyzjami. W komunikacie opublikowanym po wydaniu wyroku Trybunał stwierdził, że dopuszczalność wznowienia postępowania administracyjnego lub sądowoadministracyjnego wystąpi dopiero z upływem terminu odroczenia. Nie można jednak wykluczyć, że jest to zbyt daleko idący wniosek i przynajmniej sądy administracyjne dopuszczą składanie tego typu wniosków już teraz. Podsumowując, mimo zakwestionowania konstytucyjności przepisów dotyczących wymiaru 75-procentowego podatku od dochodów z nieujawnionych źródeł obowiązujących od 1 stycznia 2007 r., umorzenie toczących się postępowań oraz odzyskiwanie już zapłaconego podatku może okazać się bardziej skomplikowane niż w przypadku decyzji wydanych do końca 2006 r. Tomasz Wilk – doradca podatkowy SENDERO Tax & Legal